Etapy transformacji przedsiębiorstw

1. Ugruntowanie samodzielności – zmiana struktur i procedur decyzyjnych
Zmiana form prawno-organizacyjnych przedsiębiorstw państwowych, głównie na spółki działające na zasadach Kodeksu Handlowego. Proces warunkujący rzeczywistą decentralizację i samodzielność decyzyjną, a w szczególności wyłączenie z procesu decyzyjnego Rad Pracowniczych, ciał o nadmiernych uprawnieniach decyzyjnych.

2. Samofinansowanie - porządkowanie gospodarki ekonomiczno-finansowej
Zasada tzw. twardego finansowania wyzwala presję na restrukturyzację wewnętrznych struktur ekonomicznych przedsiębiorstw. Wydzielanie na zewnątrz obszarów działalności pomocniczej i socjalnej. Uaktywnienie polityki finansowej przedsiębiorstw. Cash flow jako wyznacznik bieżącej polityki finansowej.

3. Aktywizacja polityki zbytu
Konieczność rzeczywistego pokrywania wydatków z własnych przychodów oraz rosnąca konkurencja na rynku towarowym rodzi zupełnie nową sytuację na rynkach zbytu. Próby wzrostu skuteczności działania na tych rynkach mają jednak charakter chaotyczny. Rynek traktuje się am block (bez odpowiednich działań segmentacyjnych). Całą działalność firm próbuje się „optymalizować” z punktu widzenia rentowności sprzedaży

4. Dążenie do pozyskania kapitału
Początki konkurencji na rynku towarowym uświadomiły przedsiębiorstwom ich zapóźnienie techniczne i technologiczne oraz degradację majątku produkcyjnego. Daje to impuls do pozyskiwania kapitału drogą: emisji akcji i organizowania się w grupy kapitałowe oraz poszukiwania inwestora strategicznego.

5. Orientacja na poprawę rentowności kapitałowej
Próby pozyskania kapitału wykazały, że ich skuteczność zależy przede wszystkim od sprawności ekonomicznej całego przedsiębiorstwa tj. jego rentowności kapitałowej. Dla przedsiębiorstw oznacza to potrzebę całościowej zmiany dotychczasowej formuły działania (zmiana dotychczasowych struktur dostosowanych do ograniczeń podażowych na struktury gwarantujące sprawność działania przy ograniczeniach popytowych.

6. Wypracowanie całościowej strategii dostosowanej do nowych warunków działania
Przyjęcie rentowności kapitałowej jako najbardziej syntetycznego kryterium oceny przedsiębiorstwa wymaga wypracowania nowej koncepcji działania w nowych warunkach (strategii). W przedsiębiorstwach staje się widoczne odejście od traktowania rynku jako monolitu. „Odkrywa się” segmentację rynku, kanały dystrybucji, a przede wszystkim klienta, jako kluczowego podmiotu w walce konkurencyjnej.

7. Mała skuteczność strategicznych działań przedsiębiorstw
Powstałe, m.in. w wyniku procesów restrukturyzacyjnych, rozdrobnienie kapitałowe i organizacyjne przedsiębiorstw, przy wspomnianych niedoborach kapitałowych, odsłania słabość ekonomiczną gospodarki. Polskie przedsiębiorstwa „tracą pole” przede wszystkim wobec potężnych, profesjonalnie przygotowanych koncernów międzynarodowych

8. Potrzeba tworzenia silniejszych kapitałowo przedsiębiorstw
Stopniowo pojawia się potrzeba współdziałania gospodarczego przedsiębiorstw, szczególnie w zakresie „obrony” rynku. Proces ten częściowo jest sterowany centralnie (np. konsolidacja banków). Brak jest natomiast masowego łączenia (fuzji) przedsiębiorstw w celu przeciwdziałania konkurencji.

9. Konieczność likwidacji barier funkcjonowania rynku kapitałowego
Dobrze funkcjonujący rynek kapitałowy przypomina układ naczyń połączonych, w którym kapitał bez przeszkód płynie do miejsc o największej sprawności gospodarowania. Rynek kapitałowy w Polsce ma dwojakiego rodzaju ograniczenia: 1) wyłączenie niektórych dziedzin spod jego działania (np. górnictwo) oraz 2) odstępstwa od reguł, z których wynikają mechanizmy koordynacyjne gospodarki (np. ulgi podatkowe, przywileje celne). Obydwa te ograniczenia powodują degradację pozostałych rynków (np. zatrudnienia) oraz podstawowych parametrów ekonomicznych (ceny, stopa procentowa). Przede wszystkim zaś powoduje obniżenie presji ekonomicznej na poprawę sprawności gospodarowania.

10. Nieskrępowane działanie w skali całego rynku kapitałowego
Dopiero usunięcie barier funkcjonowania rynku kapitałowego może spowodować:
• niezakłócony „poziomy” przepływ zasobów (kadry kwalifikowane, innowacje)
• organizację działań przedsiębiorczych w kierunku wykształcania tzw. rdzennych umiejętności
• pojawienie się szans na powstawanie ognisk specjalizacyjnych w skali całej gospodarki
• tworzenie realnych podstaw sprostania konkurencji w płaszczyźnie rentowności kapitałowej i sprawności wykorzystania zasobów